یک بیماری التهابی مزمن است که چندین سیستم بدن را درگیر میکند. علت ایجاد بیماری : این بیماری در دسته بیماریهای autoimmune قرار دارد سیستم ایمنی بدن را که نقش حفاظتی دارد مختل میکند و باعث آسیب به ساختارهای بدن میشود و چندین سیستم بدن را درگیر میکند.مهمترین سیستم درگیر شده، مفاصل هستند. یکی از ویژگی های اصلی این بیماری فروکش کردن ببیماری به یکباره و فوران شدن بیماری است(رفتی و برگشتی). نامگذاری بیماری (Origins of the name): از سه کلمه گرفته شده است. Systemicیعنی فراگیر. Erythematous یک ناحیه قرمزرنگ و ملتهب. Lupusیک کلمه یونانی به معنی گرگ گرفته شده. رابطه این بیماری با گرگ: گرگ وقتی به یک انسان حمله می کند که حملات آن شدید مکرر و جاهای مختلف بدن را مورد حمله قرار میدهد.این بیماری نیزهمانند این حیوان موقع ایجاد در بدن فرد مکررا عود میکند ، سیستمهای مختلف بدن را درگیر میکند و درگیری آنها هم شدید است. طبقه بندی (classification)بیماری لوپوس :
2. نوع دیگر(DLE) Erythematous Discoid Lupusنام دارد که در پوست بیمار ضایعات پوستی ایجاد می کند. به شکل پاپول های قرمز و برجسته ، وقتی التیام پیدا میکند اسکار به جای می گذارد و باعث دپیگمانتاسیون در آن ناحیه میشود. 3.نوع دیگر آن Subacute cataneous lupus erythematosus نام دارد.نوع ضعیف تر است و در نواحی ای از پوست که مورد تابش اشعه خورشید است ضایعات آن ایجاد میشود.مخصوصاً در پوست صورت نکته: یک نوعlupusهم است که مخصوص کودکان است به نام neonantal lupus که نادر است 4.نوع دیگر آن که ناشی از داروستDrug Induced Lupus Erythematous (DILE) .مثل داروهای Hydralazine & procainamide وفنیتوئین و ایزو نیازید. بیمار اگر این داروها را استفاده کند علائم لوپوس در آن ظاهر میشود و وقتی قطع کنند علائم لوپوس از بدنش از بین میرود. در مورد شیوعsystemic lupus erythematosus: در کل دنیا با هر نژادی سیاه ،سفید ،سرخ پوست این بیماری دیده شده وبسیار فراگیر است. بعضی از نواحی جغرافیای بروز بیماری کمترودر بعضی جاها بیشتر است.خانم ها نسبت به آقایون استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری دارند به نحوی که هر یک نفر آقا که مبتلا شود معادل آن ده نفر خانم مبتلا میشود. سن درگیری تقریبا سنی است که سن بارداری محسوب میشود از15 تا50 سالگی ،که بطور متوسط 30 سال است.
از نظر میزان بروز(incidence rates of SLE): ازهر100000 نفر،10 نفر ممکن است این بیماری در آنها به وقوع بپیوندد اما از نظر میزان شیوع گفتند از هر100000 نفر20 تا70 دارد که تعداد آنها متغییر است و بستگی به کشوری دارد که مطالعه اپیدمیولوژی در آن انجام شد است قبلاً (در گذشته های دور)میگفتن کسی که لوپوس دارد انگاربیماری دارد که از سرطان بدتر است که بخاطر میزان مرگ میر بالای آن بود. اما جدیدا با توجه به اینکه روش های تشخیصی سریعتر بیماری کشف شده و درمان های بهتری هم برای بیماران پیدا شده، امید به زندگی بیماران در5 سال اول تا ۹۰ درصد هم گزارش شده ، امید به زندگی ده ساله ۸۰% وامید به زندگی بیست سال بیماران ۷۸ درصد است و به طور کلی مرگ و میرآنها کاهش پیدا کرده است. پاتوژنز(Pathogenesis): پاتوژنز این بیماری نا مشخص است: درست است که سیستم ایمنی بر علیه کل بدن واکنش نشان میدهد اما اینکه چه چیزی باعث می شود سیستم ایمنی بدن خود فرد را مورد هجوم قرار بدهد نامشخص است. اما گفته شده بروز بیماری نیاز به یک استعداد ژنتیکی دارد یعنی افرادی مبتلا به لوپوس میشوند که استعداد ژنتیکی آن را داشته باشند. بیماران بغیر از استعدادژنتیکی باید از نظر محیطی هم در معرض یکسری عوامل قرار بگیرد که شایعترین عوامل آن نور ماورا بنفش اشعه خورشید است . کسانی که بیماریهای ویروسی میگیرند مخصوصاً اپشتین بار ویروس (ebv)و ازبعضی از داروها مصرف میکنند اگر استعداد ژنتیکی داشته باشند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند
لنفوسیت ها ,نوتروفیل جزئ سیستم ایمنی بدن هستند . در بیماران لوپوس تنظیم لنفوسیت T و B به هم خورده و شروع به تولید آنتی بادی علیه بافتهای بدن میکنند و این آنتی بادی به آنتی ژن های سطحی بدن چسبیده و کمپلکس آنتی ژن-آنتی بادی تشکیل میشود. نوتروفیل ها سعی می کنند این کمپلکس را از بین ببرند. برای از بین بردن این کمپلکس توسط نوتروفیل ها یکسری مواد از نوتروفیل ها ترشح میشودکه سایتوکاینهایی نام داردکه باعث آسیب به ارگانهای بدن میشوند. بسته به اندازه و وزن کمپلکس آنتی ژن-آنتی بادی این کمپلکس در یک سری بافت های خاص مثل کلیه، ریه،مفصل بیشتر رسوب میکنند .بنابراین چون کمپلکس ها در این سه سیستم بیشتر رسوب میکنند، علائم بیماران در کلیه، ریه و مفصل هم بیشتر است بر اساس این پاتوژنز گفته میشود لوپوس یک نوع افزایش حساسیت تایپ ۳ هست. انواع واکنشهای افزایش حساسیت تایپ یک: مثل کسانی که دچار شوک آنافیلاکسی می شوند. تایپ ۲: مثل کسانی که تیروئیدیت هاشیمیتو میگیرند . تایپ ۳:مثل کسانی که دچارسیستمیک لوپوس اریتماتوس هستند. تایپ ۴:contact dermatsitis نمونه ای از واکنش افزایش حساسیت تایپ 4 است ودر کسانی که از طلا و جواهرات بدلی استفاده میکنند بیشتر دیده میشوند علائم کلینیکی (Clinical Presentation): بیمارانی که مبتلا به لوپوس میشوند یکسری علائم دارند و دندانپزشک باتوجه به موقعیتی که دارد میتواند با توجه کردن به این علائم نقش خیلی موثری در پیدا کردن بیماران مشکوک به لوپوس داشته باشد.مجددا تکرار میشود که لوپوس همه اندام ها را درگیر میکند از جمله دهان ،ضایعات دهانی لوپوس را دندانپزشک ها میتوانند بینند و موظف است تشخیص دهند. علائم لوپوس: خستگی، کاهش وزن، تب این علائم مشخصه ویژه برای لوپوس نیستند ولی میتونند نشان دهند که در یک جایی نقص وجود دارد و سلامت فرد دچار اختلال شده است. خستگی(Fatigue and exercise intolerance): حدود ۸۰ درصدبیماران لوپوسی از خستگی مزمن شکایت میکنند. تحمل به ورزش ندارند. دردهای عضلانی اسکلتی دارند .کاهش وزن ناخواسته دارند ضمن اینکه اشتهای افراد هم کم میشود. تب: بیماران لوپوسی مبتلا به تب در کنارتب علائم دیگری هم دارند.تب آنها درجه پایینی دارد اما این بیماران ممکن است دچار عفونت شوند. تب که ناشی از عفونت باشد و ربطی به لوپوس نداشته باشد درجه حرارتش بالاتر است. ضمن اینکه عفونتی که باعث تب میشود علائم دیگری هم دارد مثل بیماری که ریه عفونی دارد بیمار از سرفه ی مکرر همراه با خلط شکایت میکند اگر کلیه اش عفونی شده علاوه بر تب کمر درد هم دارد. اینها مواردی است که باعث میشود بین دو نوع تب ناشی از لوپوس و ناشی از عفونت تمایز قائل شد اولین علامت بیماری لوپوس درد مفاصل است.مفاصل مختلف درگیر میشود اما مفاصل دست و پا بیشتردرگیر هستند. باعث دژنراسیون یا تخریب درمفصل نمیشود. درگیری مفصل باعث درد زیادی نمی شود. التهاب و قرمزی خیلی شدید در مفصل است اما بیمار آنچنان اظهار درد و ناراحتی نمی کند.چون تاندونها درگیر می شود یک شکل خاصی به انگشت های دست می دهد که به عنوان Jaccoud- type arthopathy شناخته میشود . ویژگی های مفاصل درگیر شده درلوپوس: اولا اینکه معمولاً ۴تا مفصل به بالا را درگیر میکند.دوما اینکه مهاجر است وهر بار سراغ یک مفصل می رود. معمولا زمان کمی التهاب در مفصل ایجاد میشود ۲۴ ساعت التهاب وجود دارد، روز بعد یک مفصل دیگردرگیر میشود پوست یکی از نواحی است که مورد هجوم این بیماری قرار می گیرد. مالار راش یا را ش پروانه ای که درقسمت گونه ای این افراد دیده میشود یکی از معیارهای تشخیص لوپوس محسوب میگردد.مالار راش معمولاً روی بینی و گونه ایجاد میشود و چین نازولبیال رادر گیر نمی کند.تابش نور خورشید باعث بروز این وضعیت می شود. ۳، ۴ روز این وضعیت وجود دارد بعد از بین رفته و التیام میابد اما دوباره در زیر نور آفتاب ضایعات ایجاد میشوند.اگر بیمارزیاد در نور فلورسنت قرار بگیرند( به صورت مداوم) بازهم مالارراش ها در فرد ایجاد می شوند. ضایعات دیسکوئیدی: معمولا در پوست گردن، سرو صورت دیده میشود. یکسری پلاک یا لکه های قرمز رنگ برجسته (rounded and reddish plaques) به شکل بشقاب یا دیسکوئید نیز در پوست فرد ایجاد میشود و باعث ایجاد اسکار میشود.ضایعات دیسکوئید اگر برروی اسکالپ یا پوست سر ایجاد شود باعث ریزش مو میشود. ریزش موهمراه با افتادن فولیکول مو هست یعنی از ریشه موها میریزند. لوپوس ممکن است داخل دهان را هم درگیر کند که یا خود بیماری مستقیما دهان را درگیر میکند یا اینکه درگیری دهان به خاطر عوارض داروهایی است که به بیمارداده میشود تا بیماری را کنترل میکند.حدود ۴۰ درصد بیماران لوپوسی عوارض دهانی را نشان دادند. قرمزی بافت لثه چسبنده بدون وجود جرم و پلاک که به آن desquamative gingivitis گفته میشود و همراه با درد و سوزش است میتواند از علائم دهانی لوپوس باشد. این وضعیت در بیمارانی مثل لیکن پلان ، پمفیگوئید، پمفیگوس ،لوپوس هم دیده می شود پس بیماری که با لثه قرمز بدون جرم و پلاک مراجعه میکند ممکن است لوپوس داشته باشد و جهت تمایز از بیماریهایی که نام برده شد باید نمونه برداری صورت گیرد. . بیماران لوپوسی ضایعات دهانی مشابه به لیکن پلان نشان میدهند. بنابراین قرمزی لثه مارژینال به همراه ضایعات سفید رتیکولر نیز میتواند از نشانههای لوپوس است . لیکن پلان یک بیماری پوستی، مخاطی مزمن است که بیمار ضایعات کرا تو تیک رتیکولر در مخاط گونه دو سمت که گاها همراه با اریتم و ارو ژن است در داخل دهان نشان میدهد. اگر ضایعات لیکنوئید در دهان افراد لوپوسی دیده شود چند ویژگی دارند: 1: ضایعات شبیه به لیکن پلان که در بیماران SLE دیده میشود معمولاً یک طرفه است. مخاط یک گونه را درگیر کرده و معمولاً حدود آن واضحتر است و یک حدود مشخصی دارد. 2: زخم هایی که به هیچ چیر شبیه نیستند و بیمار خبر از وجود زخمهای های متعدد در دهانش میدهداین زخمها ممکن است در لثه و مخاط کراتینیزه رخ دهد و نمای سوختگی را تقلید کند. 3- همچنین لوپوس در مخاط غیره کراتینیزه ممکن است زخم هایی شبیه به آفت ایجاد کند. بنابراین بیماری که از آفت های مکررشکایت میکند ممکن است از نشانه های وجود لوپوس در بیمار باشد. 4-اریتم مولتی فرم، یک بیماری انفجاری که باعث زخم منتشر در مخاط دهان میشود. همچنین وضعیتی در بیماران لوپوسی هم ممکن است دیده میشود. به هرحال ضایعات لیکن پلان که درSLEدیده میشود ویا ضایعات اریتم مولتی فرم که درSLE دیده میشود از نظر شکل و ظاهر شبیه به لیکن پلان ایدیوپاتیک واریتم مولتی فرم است وتمایز آن به صورت کلینیکی مشکل است بنابراین اما اگر بخواهیم این موارد را از هم تمایز دهیم اگر در اریتم مولتی فرم نمونه ای که مربوط بهSLE است را عمیق تر برداریم انفیلتراسیون سلولهای التهابی در بافت همبند عمیقتر است.همچنین در لیکن پلانی که ناشی از SLEاست اگر ایمونو فلورسنت انجام بدهیم رسوب ایمونوگلوبینM,G در لایه بازال اپیتلیوم دیده میشود.این دوتا تست برای تمایز لیکن پلان و اریتم مولتی فورمی که ناشی از SLE هستند بکار میروند. برجستگی یا تورم لب : بیماری که ازتورم و برجستگی لب شکایت میکند ممکن است نشانه ای از وجود لوپوس باشد. تقریبا میتوان گفت علت تورم لب همان ضایعات دیسکوییدی هستند که در پوست صورت یا گردن بوده و روی لب ایجاد میشود. خشکی چشم در بیماران لوپوسی شایع است ،خشکی چشم همراه با خشکی دهان از علائم سندرم شوگرن نیز میباشد.منتها باید در نظر داشت خود سندروم شوگرن در بیمارانSLEشایع تر است بنابراین ممکن است فقط خشکی چشم باشد یا خشکی دهان تنها داشته باشند.و ممکن است این خشکی چشم و خشکی دهان ناشی از این سندرم باشد. درگیری مفصل TMJاین بیماری مفاصل را هم درگیر میکند پس طبیعتا مفصل TMJ هم استثنا نیست. درگیری کلیه : بیمار ان لوپوسی بادرگیری کلیه ممکن است دچار نارسایی کلیوی شوند. شایع ترین پرزنتیشن درگیری کلیه دفع پروتئین (proteinuria)است. ممکن است خون هم دیده شود هماچوری هم دیده شود. ممکن است دفع کراتینین پیدا کند که این یکی جای نگرانی دارد چون نشان دهنده نارسایی کلیوی است. در بیماران لوپوسی که کلیه های آنها مشکل دارد باید داروهای NSAID ، آسپرین، پنیسیلین، سفالکسین، تتراسایکلین ،فلوکونازول حتی المقدور پرهیز شود .توجه شود اینها داروهایی هستند که ما دندانپزشکان تجویز میکنیم. در صورت ناچاری برای تجویز برای این بیماران باید یا دوز این داروها کم شود یا اینتروال انها را زیاد کنید یا از داروی جایگزین استفاده کنند بهترین دارو برای بیمارانی که مشکل کلیه دارند استامینوفن است همچنین کلیندامایسین و کدئین داروهایی هستند که میتوان تجویز کرد. مشکلاتCNS:1 :مغز و اعصاب2 : روانی
درگیری ریه هم ممکن است پیدا کنند بیماران لوپوسی نفس عمیق که می کشند قفسه سینه شان درد میگیرد . سرفه میکنند برای این که قفسه سینه شان درد نگیرند، تند تنددم و بازدم میکنند اگر بیمار مشکلات ریه دارد شک کنید که ممکن است دچار آمبولی ریه شود و دچار سکته مغزی شود مشکلات قلبی: التهاب عضلات: اگر عضلات قلب درگیر شود فرد مستعد نارسایی احتقانی قلب میشود. اندوکاردیت: آنتی بادی ها به بافت دریچههای قلب حمله می کنند و این حمله باعث آسیب به دریچه قلب میشود پلاکتها به دریچه های آسیب دیده میچسبند و تشکیل وژتاسيون هایی میدهند.در اثر باکتریمی که بدنبال کشیدن دندان بوجود می اید ممکن است باکتریها به این وژتاسیون ها بچسبند وفرد مستعد اندوکاردیت باکتریال شود برای همین ممکن است نیاز به پروفیلاکسی انتی بیوتیک داشته باشد.بعضی از انجمن ها مثل انجمن قلب آمریکا عقیده دارد که پروفیلاکسی آنتی بیوتیک در این افراد لازم نیست بعضی از انجمنها هم عقیده دارند پروفیلاکسی لازم است.شما باید با پزشک بیمار مشورت کنید که پروفیلاکسی را برای بیمارتان انجام دهید یا خیر.. این پروسه ی حمله آنتی بادی ها به اندام های مختلف در خود عروق مخصوصا شرائین نیز اتفاق میافتدو یک پدیده ای به نام راینود Raynaud’s phenomenon را ایجاد می کند. انگشتان در برخورد با سرما یکدفعه سفید میشود مثل گچ سپس بتدریج رنگ انگشتان متمایل به آبی میگردد. بعد که اسپاسم عروق باز شد رنگ عادی میگیرند. تکرار این وضعیت باعث نکروز انگشتان میشود.و ممکن است نیاز به قطع انگشتان پیدا شود یکسری تست ها هم هست که ممکن است معیار تشخیص باشد: CBC:در CBCبیمار شما آنمی میبینید. نوع آنمی: انمی نورموسیتیک ، نورمو کروم. در کنار این انمی لنفوسیتها و پلاکت ها هم کم شده ،اگر این سه معیار را درCBC دیدید مشکوک بهSLE میشود. یکی از تست های خیلی کاربردی اندازه گیری آنتی نوکلئار آنتی بادی(َANAs) است که نشان می دهد فرد مبتلا به یک بیماری اتوایمیون است نه الزاما لوپوس مثلا در بیماران با روماتیسم مفصلی نیز این وضعیت دیده میشود اگربیمار مبتلا به لوپوس آنتی بادیِ dsDNA را داشته باشد نشان دهنده ی درگیری کلیه است در افرادیکهSLE دارند. آنتی اسمیت آنتی بادی اگر مثبت شد درگیری کلیه در فرد اتفاق افتاده است آنتی رو آنتی بادیAnti-Ro antibody: نشاندهنده سندروم شوگرن است.SSB وSSA دو آنتی بادی که در سندروم شوگرن بالا میرود. آنتی فسفولیپید آنتی بادی هم نشان میدهد که فرد تعداد پلاکتها اش ممکن است افت پیدا کند.(ترومبوامبولی)
علائمی که گفته شد 11 تا هستند بیماری که 4 تا ازین علائم را داشته باشد تشخیص لوپوس داده میشود.ممکن است این 4تا علامت را در دوره های زمانی مختلف داشته باشد یا ممکن است همزمان هر چهارتا را داشته باشد.
درمانی که برای بیماران لوپوس داده میشود
کورتیکواستروئیدها عارضه های زیادی دارند مثلا قندخون بیمار را بالا میبرند و پوکی استخوان ایجاد میکنند سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند جوش های صورتی ایجاد می کنند ،ساپرس غده ی آدرنال ایجاد میکنند.( اگر بیماری ساپرس غده آدرنال داشته ممکن است قبل از درمان دندانپزشکی نیاز باشد که دوزمکمل کورتون به بیمار داده شود) اگر قند خون بیمار تزریق اپینفرین که در بی حس کننده های موضعی وجود دارد م قند خونش بیمار بالاتر برود و مشکلات بیشتری برای بیمار ایجاد شودو کارهایی که بیمار باید انجام دهد: ۱: زیر نور آفتاب قرار نگیرد نورآفتاب بیماری را تشدید میکند .در صورت ضرورت بیمار باید از کرم های ضد آفتاب باSPFبالا استفاده کند .دقت کنید چون بیمار در معرض نور آفتاب قرار نمیگیرد ممکن است میزان ویتامینD آنها کم است. 2- بین ضایعات دهانی و عود بیماری یک رابطه ای وجوددارد: یعنی اگر دیدید در دهان بیمار ضایعات لوپوس ایجاد میشود پیش بینی میکنیم که بیماری عود کرده است یا مکن است عود کند 3-بیماران لوپوسی داخل دهانشان ممکن است به علت ضایعات شبیه به اریتم مولتی فورم و لیکن پلانی زخم شده باشد.هرجا ی دهان زخم است کارسینوژن ها اثر بیشتری دارندبنابراین استعداد ابتلاء به بدخیمی دهان به خاطر زخم های دهان در آنها بیشتر است این زخم ها را باید هر دوما ه یا سه ماه چک کنیم. 3-ممکن است بیمارمبتلا به لوپوس از کورتون استفاده کند .بنابراین عفونت کاندیدایازیس ممکن است در دهانش ایجاد شود درمان کاندیدیازیس که نیستاتین است باید برای بیمار تجویز کنید. 4- بیماران لوپوسی که دهانشان زخم است خوب نمیتوانند مسواک بزنند.د باید اهمیت مسواک زدن را به بیمار بگوییم و اینکه توصیه شود از مسواک نرم استفاده کنند. خمیر دندان مورد استفاده بیمار بدون سدیم لوریل سولفات باشد 5-کسانی که به SLE درسنین پایین مبتلا میشوند مثلا 5یا6 ساله ، به علت استفاده از کور تون ممکن است دچار تاخیر رویش دندانهای شیری گردند که این امر میتواند باعث کج شدن ریشه دندانهای دائمی گردد . اگربیمار درگیری ارگان خاصی دارد ملاحظات مربوط بهدرگیری آن ارگان را باید رعایت کنیم. 6-آنتی فسفو لیپید آنتی بادی در بیماران لوپوسی ممکن است وجود داشته باشد در بیمارانی که چنین وضعیتی وجود دارد ممکن است بیمارمستعد ایجاد لخته و آمبولی در بدنشان باشند.بنابراین پزشک ممکن است از آسپرین یا وارفارین برای آنها استفاده کند.بنابراین وقتی دندان در این بیماران میکشید ممکن است خطر خونریزی وجود داشته باشد.بنابراین درتاریخچه ای که از بیمارمیگیریم اگر مشخص شد وارفارین مصرف کند تست PT ، تستINR و تعداد پلاکت ها را چک میکنیم و بسته به نتیجه اقدام لازم را انجام میدهیم. 7-بیماران لوپوسی چون کورتیکو استروئید ممکن است بگیرند سیستم ایمنی شان ضعیف است بنابراین عفونت دندان به صورتی که صورت ورم کند دیده نمی شود،اما بیمار تب دارد تورم کم صورت به همراه تب نشانه ی یک عفونت جدی است 8- به بیمار توصیه شود از غذاهای تند و ترش و مزه دار استفاده نکنند. 9-در بیماران لوپوسی که دیالیز میشوند روز بعداز دیالیز درمان دندانپزشکی یا جراحی بیمار را انجام بدهیم بخاطر اینکه اثر هپارین که در هنگام دیالیز برای بیماران استفاده میشود با گذشت زمان کمتر شده و ریسک خونریزی بدنبال درمان دندانپزشکی کاهش میابد
|
||
ارسال به دوستان
تاریخ: جمعه 08 تیر 1397 بازدید ها: 12671 دسته: مقالات علمی |